آنچه در این مقاله میخوانید
کیست رحم یکی از مشکلات شایع زنان است که معمولاً به صورت توده های کوچک پر از مایع در دیواره یا حفره رحم دیده میشود . بیشتر کیست ها خوش خیم هستند اما در برخی موارد میتوانند باعث درد لگن ، خونریزی غیر طبیعی یا ناباروری شوند . شناخت علائم و مراجعه به پزشک برای تشخیص و درمان به موقع کیست رحم اهمیت زیادی دارد .
پزشک پیشنهادی
دکتر نسترن تیموریان
متخصص زنان و جراح زنان
کد نظام پزشکی : 185352
دکتر نسترن تیموریان
متخصص زنان و جراح زنان
کد نظام پزشکی : 185352
فهرست مطالب
کیست رحم چیست
کیست رحم یک کیسه یا حفره کوچک پر از مایع ، خون یا بافت است که در دیواره رحم یا پوشش داخلی آن ( آندومتر ) تشکیل میشود . این کیست ها برخلاف کیست تخمدان ، مستقیماً با بافت رحم در ارتباط هستند و می توانند در اندازه ها و انواع مختلف ایجاد شوند.
اغلب کیست های رحم خوشخیم ( غیرسرطانی ) هستند ، اما در برخی موارد میتوانند با شرایطی مثل آندومتریوز ، پولیپ رحم یا فیبروم همراه باشند و بر سلامت باروری یا کیفیت زندگی فرد تأثیر بگذارند .
علائم کیست رحم در دختر
بسته به نوع کیست ، اندازه ، محل قرارگیری و وضعیت هورمونی فرد علائم کیست رحم در دختر متفاوت است . بسیاری از کیست رحم در زنان کوچک و بی علامت هستند و فقط در سونوگرافی یا معاینه روتین شناسایی میشوند ، اما در صورت بروز نشانه ها ، ممکن است شامل موارد زیر باشند :
1. خونریزی غیر طبیعی
قاعدگیهای سنگینتر از حد معمول (منوراژی)
لکهبینی یا خونریزی بین دو پریود
خونریزی پس از رابطه جنسی
2. درد لگن یا پایین شکم
درد مبهم یا فشار مداوم در ناحیه لگن
درد حاد و ناگهانی در صورت پارگی یا عفونت کیست
3. تغییرات در قاعدگی
نامنظمی سیکل قاعدگی ( کوتاه یا طولانی شدن دوره ها )
قاعدگی های بسیار دردناک ( دیسمنوره )
4. علائم فشاری
فشار روی مثانه یا روده که باعث تکرر ادرار یا یبوست میشود
احساس سنگینی در شکم
5. علائم عمومی تر
خستگی مزمن
کمخونی ناشی از خونریزی شدید
کاهش میل جنسی به دلیل درد یا ناراحتی
تفاوت فیبرم و کیست رحم
فیبرم و کیست رحم هر دو از شایع ترین مشکلات رحمی در زنان هستند ، اما ماهیت ، ساختار و نحوه درمانشان کاملاً متفاوت است . در ادامه تفاوت های اصلی آن ها را بررسی میکنیم :
ویژگی | فیبرم رحم | کیست رحم |
---|---|---|
ماهیت | تودههای خوشخیم از جنس بافت عضلانی و فیبری دیواره رحم | کیسه یا حفره پر از مایع، خون یا بافت که در پوشش داخلی یا دیواره رحم ایجاد میشود |
ترکیب | از سلولهای عضلانی صاف و فیبرهای بافت همبند ساخته شده | عمدتاً حاوی مایع شفاف، خون یا بافت آندومتر |
علت شایع | افزایش سطح استروژن، عوامل ژنتیکی | انسداد غدد رحمی، آندومتریوز، عفونت یا التهاب |
روند رشد | به آهستگی رشد میکند، تحت تأثیر هورمونهای زنانه بزرگتر میشود | بسته به علت ممکن است سریع یا آهسته رشد کند |
علائم رایج | خونریزی شدید یا طولانیمدت قاعدگی، درد لگن، فشار روی مثانه یا روده | قاعدگی دردناک، خونریزی نامنظم، گاهی بدون علامت |
تشخیص | سونوگرافی، MRI، هیستروسکوپی | سونوگرافی، MRI، هیستروسکوپی |
درمان معمول | داروهای هورمونی، آمبولیزاسیون شریان رحم، جراحی برداشت فیبرم | پیگیری، داروهای هورمونی، تخلیه یا جراحی کیست |
خطر سرطان | بسیار نادر (لیومیوسارکوم) | بسیار نادر، بیشتر خوشخیم |
اثر بر باروری | در صورت بزرگ بودن یا قرارگیری در محل نامناسب، میتواند مانع لانهگزینی شود | برخی انواع (مثل کیست آندومتریال) میتوانند باروری را کاهش دهند |
تفاوت کیست رحم و فیبرم به صورت خلاصه :
- فیبرم: توده جامد و عضلانی است .
- کیست رحم: حفره یا کیسه پر از مایع است .
- هر دو ممکن است علائم مشابهی ایجاد کنند ، اما جنس و روش درمان آن ها متفاوت است.
- تشخیص قطعی تنها با معاینه تخصصی و تصویربرداری امکان پذیر است.
تفاوت کیست رحم و کیست تخمدان
شاخص | کیست تخمدان | کیست رحم |
---|---|---|
تعریف | کیسه/حفره پر از مایع که در داخل یا روی تخمدان ایجاد میشود. | کیسههای مایع که معمولاً در دیواره یا گردن رحم دیده میشوند؛ شایعترین نوع «کیست نابوتین» در دهانه رحم است. |
محل ایجاد | تخمدانها (راست یا چپ). | رحم (اغلب دهانه رحم/سرویکس؛ بهندرت در آندومتر یا میومتر). |
انواع رایج | کیستهای عملکردی (فولیکولار، جسم زرد)، کیستهای پاتولوژیک (درموئید، اندومتریوما و ...). | کیست نابوتین (Cervical Nabothian)، کیستهای آندومتر رحم (نادر). |
علائم رایج | اغلب بیعلامت؛ ممکن است درد لگنی، بینظمی قاعدگی، نفخ یا احساس پری ایجاد کند. | عمدتاً بیعلامت؛ گاهی ترشح واژینال، لکهبینی پس از نزدیکی یا معاینه. |
روشهای تشخیص | سونوگرافی ترانسواژینال/شکمی، آزمایش خون در موارد خاص (مانند CA‑125)، معاینه بالینی. | معاینه لگنی، کولپوسکوپی در صورت نیاز، سونوگرافی ترانسواژینال. |
درمانهای معمول | انتظار و پیگیری در کیستهای کوچک/عملکردی؛ قرصهای جلوگیری در موارد انتخابی؛ جراحی لاپاروسکوپی در موارد بزرگ/علامتدار/مشکوک. | اغلب نیاز به درمان ندارد؛ در موارد بزرگ/علامتدار تخلیه یا برداشتن ساده. درمان علتهای همراه در صورت وجود. |
عوارض احتمالی | پیچخوردگی تخمدان، پارگی کیست و خونریزی، بهندرت بدخیمی. | عفونت ثانویه نادر، ناراحتی یا لکهبینی؛ بدخیمی در کیست نابوتین مطرح نیست. |
چه زمانی مراجعه فوری لازم است؟ | درد شدید ناگهانی لگن، تب، تهوع/استفراغ، خونریزی غیرمعمول؛ مراجعه اورژانسی. | خونریزی شدید، درد قابلتوجه یا ترشحات بدبو/تب؛ نیاز به ارزیابی سریع. |
پیگیری و مراقبت | سونوگرافی دورهای؛ مراجعه در صورت تشدید علائم یا تغییرات قاعدگی. | معاینات دورهای زنان؛ درمان تنها در صورت علائم یا رشد غیرمعمول. |
معادل انگلیسی | Ovarian Cyst | Uterine/Cervical Cyst (Nabothian) |
نکته مهم | کیست تخمدان با فیبروم رحم متفاوت است و شایعتر از کیستهای واقعی رحم است. | «کیست رحم» با «فیبروم رحم» تفاوت دارد؛ فیبروم توده جامد است نه کیست. |
انواع کیست رحم
برای بررسی گونه های مختلف کیست رحم باید بدانید که بسته به محل تشکیل ، نوع بافت و علت ایجاد ، به چند دسته تقسیم میشوند . شناخت دقیق این انواع کمک میکند پزشک بهترین روش درمان را انتخاب کند و بیمار هم آگاهانه تر با مشکل خود برخورد کند.
در ادامه به مهم ترین انواع کیست رحم میپردازیم :
1. کیست نابوتین ( Nabothian Cyst )
محل تشکیل : دهانه رحم ( سرویکس )
علت ایجاد : زمانی که غدد ترشحکننده مخاط در دهانه رحم مسدود میشوند ، ترشحات در داخل آن ها جمع شده و کیست کوچکی ایجاد میشود.
ویژگی ها : معمولاً کوچک ( چند میلیمتر ) ، سفید یا زرد رنگ و بدون علائم خاص هستند.
اهمیت پزشکی : بیخطر و نیاز به درمان ندارد، مگر اینکه خیلی بزرگ شود یا باعث احساس فشار گردد .
2. کیست آندومتریال ( Endometrial Cyst )
محل تشکیل : پوشش داخلی رحم (آندومتر) یا داخل بافت رحم.
علت ایجاد : رشد غیرطبیعی بافت آندومتر و جمع شدن مایع یا خون در آن ناحیه، معمولاً بهدلیل آندومتریوز.
ویژگی ها : ممکن است با درد قاعدگی شدید، خونریزی نامنظم و ناباروری همراه باشد.
اهمیت پزشکی : نیازمند بررسی و درمان، بهخصوص اگر اندازه آن بزرگ شود یا علائم آزاردهنده ایجاد کند.
3. کیست ناشی از آدنومیوز ( Adenomyotic Cyst )
محل تشکیل : لایه عضلانی دیواره رحم (میومتر).
علت ایجاد : نفوذ بافت آندومتر به لایه عضلانی رحم و ایجاد فضاهای پر از مایع یا خون.
ویژگی ها : معمولاً با خونریزی شدید قاعدگی، درد مزمن لگنی و بزرگی رحم همراه است.
اهمیت پزشکی : بسته به شدت علائم، میتواند نیاز به دارو یا جراحی داشته باشد.
4. کیست های ناشی از عفونت یا التهاب ( Retention Cysts )
محل تشکیل : ممکن است در پوشش رحم یا دهانه رحم ایجاد شوند.
علت ایجاد: عفونتهای مزمن لگنی، سقط یا کورتاژ عفونی، یا بیماریهای مقاربتی.
ویژگی ها : ممکن است با ترشحات غیرطبیعی، درد لگنی یا تب همراه باشند.
اهمیت پزشکی : نیازمند درمان عفونت و پیگیری منظم توسط پزشک است.
5. کیست های پس از جراحی یا آسیب بافتی
محل تشکیل : در محل بخیه یا ترمیم بافت رحم.
علت ایجاد: تجمع مایع یا خون در محل آسیبدیده، معمولاً بعد از سزارین یا جراحیهای رحمی.
ویژگی ها: بسته به محل و اندازه ممکن است بدون علامت یا با درد و خونریزی همراه باشند.
اهمیت پزشکی : اغلب با گذشت زمان برطرف میشوند، ولی برخی نیاز به تخلیه یا درمان جراحی دارند.
تفاوت کیست رحم و کیست تخمدان
اگرچه هر دو نوع کیست در دستگاه تناسلی زنان ایجاد میشوند، اما محل تشکیل، علت، علائم و درمان آنها متفاوت است . در ادامه تفاوت های اصلی آن ها را بررسی میکنیم :
شاخص | کیست تخمدان | کیست رحم |
---|---|---|
تعریف | کیسه/حفره پر از مایع که در داخل یا روی تخمدان ایجاد میشود. | کیسههای مایع که معمولاً در دیواره یا گردن رحم دیده میشوند؛ شایعترین نوع «کیست نابوتین» در دهانه رحم است. |
محل ایجاد | تخمدانها (راست یا چپ). | رحم (اغلب دهانه رحم/سرویکس؛ بهندرت در آندومتر یا میومتر). |
انواع رایج | کیستهای عملکردی (فولیکولار، جسم زرد)، کیستهای پاتولوژیک (درموئید، اندومتریوما و ...). | کیست نابوتین (Cervical Nabothian)، کیستهای آندومتر رحم (نادر). |
علائم رایج | اغلب بیعلامت؛ ممکن است درد لگنی، بینظمی قاعدگی، نفخ یا احساس پری ایجاد کند. | عمدتاً بیعلامت؛ گاهی ترشح واژینال، لکهبینی پس از نزدیکی یا معاینه. |
روشهای تشخیص | سونوگرافی ترانسواژینال/شکمی، آزمایش خون در موارد خاص (مانند CA‑125)، معاینه بالینی. | معاینه لگنی، کولپوسکوپی در صورت نیاز، سونوگرافی ترانسواژینال. |
درمانهای معمول | انتظار و پیگیری در کیستهای کوچک/عملکردی؛ قرصهای جلوگیری در موارد انتخابی؛ جراحی لاپاروسکوپی در موارد بزرگ/علامتدار/مشکوک. | اغلب نیاز به درمان ندارد؛ در موارد بزرگ/علامتدار تخلیه یا برداشتن ساده. درمان علتهای همراه در صورت وجود. |
عوارض احتمالی | پیچخوردگی تخمدان، پارگی کیست و خونریزی، بهندرت بدخیمی. | عفونت ثانویه نادر، ناراحتی یا لکهبینی؛ بدخیمی در کیست نابوتین مطرح نیست. |
چه زمانی مراجعه فوری لازم است؟ | درد شدید ناگهانی لگن، تب، تهوع/استفراغ، خونریزی غیرمعمول؛ مراجعه اورژانسی. | خونریزی شدید، درد قابلتوجه یا ترشحات بدبو/تب؛ نیاز به ارزیابی سریع. |
پیگیری و مراقبت | سونوگرافی دورهای؛ مراجعه در صورت تشدید علائم یا تغییرات قاعدگی. | معاینات دورهای زنان؛ درمان تنها در صورت علائم یا رشد غیرمعمول. |
معادل انگلیسی | Ovarian Cyst | Uterine/Cervical Cyst (Nabothian) |
نکته مهم | کیست تخمدان با فیبروم رحم متفاوت است و شایعتر از کیستهای واقعی رحم است. | «کیست رحم» با «فیبروم رحم» تفاوت دارد؛ فیبروم توده جامد است نه کیست. |
تفاوت کیست رحم و کیست تخمدان به صورت خلاصه :
- کیست رحم بیشتر به مشکلات لایه داخلی یا دیواره رحم مربوط است .
- کیست تخمدان به بافت و عملکرد تخمدانها وابسته است .
- علائم میتوانند مشابه باشند، اما تشخیص قطعی فقط با تصویر برداری و بررسی پزشک امکان پذیر است .
چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به کیست رحم هستند ؟
ایجاد کیست رحم میتواند در هر زنی اتفاق بیفتد، اما برخی شرایط و عوامل احتمال بروز آن را بیشتر میکنند :
1. زنان با سابقه جراحی یا تروما به رحم
سزارین ، کورتاژ یا جراحی های رحم میتوانند باعث ایجاد بافت اسکار یا انسداد غدد رحمی شوند که زمینه ساز تشکیل کیست است.
2. ابتلا به بیماریهای رحمی
آندومتریوز یا آدنومیوز بافت آندومتر را در محلهای غیرعادی رشد میدهند و ممکن است باعث ایجاد کیست شوند.
3. سابقه عفونتهای مزمن لگنی
التهاب ناشی از(PID عفونت لگنی (یا عفونتهای طولانیمدت دهانه رحم میتواند زمینه ایجاد کیستهای نابوتین
یا کیستهای التهابی را فراهم کند.
4. اختلالات هورمونی
عدم تعادل هورمونی، خصوصاً افزایش استروژن، ممکن است رشد غیرطبیعی بافت رحم و تشکیل کیست را تحریک
کند.
5. سن و وضعیت هورمونی
زنان بین ۳۰ تا ۵۰ سال و نزدیک به سن یائسگی به دلیل تغییرات هورمونی بیشتر در معرض هستند.
6. سابقه خانوادگی بیماری های رحمی
وجود سابقه آندومتریوز یا تومورهای رحمی در خانواده، احتمال بروز کیست را بالا میبرد.
7. سبک زندگی و عوامل محیطی
چاقی، مصرف طولانیمدت هورمونها، استرس بالا و قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی مختلکننده هورمون
خطرات کیست رحم
اگرچه بیشتر کیست های رحم خوش خیم و بیخطر هستند ، اما برخی شرایط میتوانند منجر به عوارض و مشکلات جدی شوند . شناخت این خطرات به تشخیص به موقع و درمان مناسب کمک میکند .
1. خونریزی شدید و کم خونی
کیستهایی که باعث قاعدگی طولانی یا سنگین میشوند، میتوانند منجر به کم خونی فقر آهن شوند. علائم کم خونی شامل خستگی، ضعف، سرگیجه و رنگ پریدگی است.
2. درد مزمن لگنی
کیستهای بزرگ یا کیستهای مرتبط با آندومتریوز میتوانند باعث درد مداوم یا شدید در ناحیه لگن شوند، به ویژه در طول قاعدگی یا فعالیت جنسی.
3. مشکلات باروری
کیستهایی که فضای رحم را تغییر میدهند یا بافت آندومتریال ایجاد میکنند، ممکن است لانهگزینی تخمک یا حاملگی را دشوار کنند.
4. پارگی یا پیچ خوردگی کیست
در موارد نادر، کیستهای بزرگ میتوانند پاره شوند یا بچرخند (پیچخوردگی)، که باعث درد ناگهانی شدید و خطر عفونت یا خونریزی داخلی میشود.
این حالت نیازمند مراجعه اورژانسی پزشکی است.
5. عفونت کیست
برخی کیستها به دلیل عفونتهای لگنی یا التهابات مزمن ممکن است عفونی شوند و با تب ، ترشحات بد بو و درد همراه باشند.
6. احتمال نادر بدخیمی
تقریباً تمامی کیست های رحم خوشخیم هستند، اما در موارد بسیار نادر ممکن است سرطان رحم یا تومور بدخیم در قالب کیست ظاهر شود.
Uterine polyps attach to the uterus by a large base or a thin stalk… Uterine polyps can cause irregular menstrual bleeding, bleeding after menopause, very heavy menstrual flow or bleeding between periods… Uterine polyps might be associated with infertility
پلیپ های رحمی توسط یک پایه بزرگ یا یک ساقه باریک به دیواره رحم متصل میشوند … پلیپ های رحمی میتوانند باعث خونریزی نامنظم قاعدگی ، خونریزی بعد از یائسگی ، جریان بسیار شدید قاعدگی یا خونریزی بین دوره ها شوند … ممکن است پلیپ های رحمی با ناباروری مرتبط باشند
به نقل از سایت mayoclinic.org
درمان کیست رحم
روش درمان کیست رحم بستگی به نوع کیست ، اندازه ، شدت علائم ، سن بیمار و وضعیت باروری دارد. رویکرد درمانی میتواند شامل موارد زیر باشد :
1. پیگیری و تحت نظر بودن
در مواردی که کیست کوچک ، بدون علامت و خوش خیم است ، پزشک فقط توصیه به سونوگرافی دوره ای میکند.
این روش برای کیستهای نابوتین یا کیستهای کوچک آندومتریال رایج است.
2. درمان دارویی
داروهای هورمونی (مثل قرص های جلوگیری) برای کنترل رشد کیست و کاهش علائم.
داروهای ضدالتهاب یا مسکنها برای مدیریت درد لگن. در صورت وجود عفونت ، آنتی بیوتیک تجویز میشود.
3. هیستروسکوپی درمانی
روشی کمتهاجمی که با وارد کردن ابزار به داخل رحم، کیست را تخلیه یا برمیدارد.
معمولا بهصورت سر پایی و با بی حسی یا بیهوشی کوتاه انجام میشود.
4. جراحی باز یا لاپاراسکوپی
در کیستهای بزرگ، عودکننده یا مشکوک به بدخیمی، جراحی کامل کیست یا بخشی از بافت رحم انجام میشود.
لاپاراسکوپی به دلیل برش های کوچک تر و دوره نقاهت کوتاه تر بیشتر ترجیح داده میشود.
5. درمان علت زمینهای
اگر کیست به دلیل آندومتریوز یا آدنومیوز ایجاد شده باشد، درمان اصلی روی مدیریت این بیماریها متمرکز خواهد بود.
بهترین متخصص درمان کیست رحم
دکتر نسترن تیموریان بهترین متخصص زنان و جراح زنان در تهران است که با تجربه گسترده در زمینه تشخیص و درمان کیست رحم و تخمدان شناخته میشوند.
وی با بهرهگیری از جدیدترین تکنیکهای جراحی کم تهاجمی، دستگاه های پیشرفته سونوگرافی و دانش روز ، بهترین نتایج درمانی را برای بیماران خود به ارمغان آوردهاند.
ویژگی های برجسته دکتر نسترن تیموریان :
- سابقه درمان های موفق در درمان انواع کیستهای رحم و تخمدان
- مهارت بالا در انجام هیستروسکوپی و لاپاراسکوپی پیشرفته
- برخورد حرفهای و صمیمانه با بیماران
- استفاده از پروتکل های درمانی بهروز و مطابق با استاندارد های جهانی
Endometriomas are considered a serious threat to fertility… As many as 50% of women with endometriosis and endometriomas have difficulty getting pregnant
این آمار نشان می دهد که آندومتریوما ها نه فقط خطر بروز مشکلات رحم را دارند ، که سهم قابل توجهی در موارد ناباروری دارند. در چنین شرایطی ، انتخاب روش مناسب درمان — بهویژه اگر بیمار قصد بارداری داشته باشد — بسیار مهم است .
به نقل از سایت Verywell Health
کیست رحم و ارتباط آن با عفونت واژینال
همانطور که پیش تر نیز گفته شد ، کیست رحم معمولاً کیسه ای کوچک پر از مایع یا بافت است که در دیواره یا حفره رحم شکل میگیرد . بیشتر کیست های رحم خوش خیم و بی علامت هستند و بسیاری از زنان حتی از وجود آنها اطلاع ندارند.
با این حال ، در برخی شرایط ، کیست رحم میتواند با مشکلات دیگری همراه شود:
عفونت واژینال : خود کیست رحم معمولاً عامل مستقیم عفونت واژن نیست ، اما کیست هایی که با التهاب یا ترشحات غیر طبیعی همراه باشند می توانند زمینه را برای رشد باکتری ها یا اختلال در فلور طبیعی واژن فراهم کنند .
علائم احتمالی : خونریزی غیرعادی ، ترشحات واژینال غیرمعمول یا درد خفیف لگنی میتواند نشانگر وجود کیست همراه با التهاب باشد .
تشخیص: سونوگرافی رحم و هیستروسکوپی بهترین روش برای شناسایی و بررسی کیست ها هستند.
پرسشهای متداول
آیا کیست رحم خطرناک است ؟
در بیشتر موارد ، کیست رحم خوش خیم و بیخطر است و تنها در صورتی که بزرگ شود، علائم شدید ایجاد کند یا مشکوک به بد خیمی باشد نیاز به درمان دارد.
آیا کیست رحم باعث ناباروری میشود؟
بسته به نوع کیست ، ممکن است بر باروری تأثیر بگذارد . مثلاً کیست های آندومتریال میتوانند لانه گزینی جنین را مختل کنند یا فضای رحم را تغییر دهند، اما بسیاری از کیست ها تاثیری بر بارداری ندارند.
کیست رحم با کیست تخمدان چه تفاوتی دارد ؟
کیست رحم در پوشش یا دیواره رحم تشکیل میشود، اما کیست تخمدان روی یا داخل تخمدان ایجاد میشود. علت، علائم و درمان آن ها نیز متفاوت است.
علائم هشدار دهنده کیست رحم چیست؟
خونریزی غیرطبیعی، درد شدید لگن، تب، ترشحات غیرعادی یا فشار روی مثانه و روده از علائم هشدار هستند و باید سریع به پزشک مراجعه شود.
آیا امکان پیشگیری از کیست رحم وجود دارد ؟
پیشگیری کامل ممکن نیست ، اما معاینه منظم زنان، کنترل عفونتها، مدیریت هورمون ها و سبک زندگی سالم میتواند خطر را کاهش دهد.
بهترین دکتر برای درمان کیست رحم چه کسی است ؟
بهترین دکتر در این حوزه دکتر نسترن تیموریان هستند که تخصص و تجربه بالایی در درمان انواع کیست های رحم و تخمدان دارند .
دیدگاه خود را درج کنید